Çfarë është trauma?

Sabedin Sherifi

(Në përgjithësi, trauma janë pasojat e dhunës ose një aksidenti në trup – përkthyer, fjala do të thotë diçka si “lëndim”.)

Në mjekësi ka të bëjë kryesisht me efektet fizike. Për shembull, ndoshta jeni njohur me dëmtimin traumatik të trurit nga puna juaj në infermierinë.

Në këtë pikë, megjithatë, nuk po flasim për pacientë me trauma fizike dhe lëndime traumatike të trurit, por për trauma mendore.

Këto lindin nga dhuna seksuale, krime të tjera të dhunshme dhe të luftës ose nga përjetimi i fatkeqësive natyrore ose aksidenteve.

Këto dy të fundit zakonisht mund të trajtohen më mirë sepse ato kanë më shumë gjasa të perceptohen si të rastësishme dhe shpesh prekin disa njerëz në të njëjtën kohë.

Kjo e bën më të lehtë shkëmbimin e ideve dhe trajtimin e tyre së bashku.

Nga cilat lloje të traumave mund të vuajnë pacientët me traumë?

Në parim, bëhet dallimi midis dy llojeve të traumave psikologjike: trauma e tipit I dhe trauma e tipit II.

E para lind nga një ndikim afatshkurtër dhe njëherëshëm, si një aksident ose një fatkeqësi natyrore (për shembull, një stuhi shkatërruese), por edhe nga përvoja të tilla si sulme, përdhunime ose akte të tjera dhune.

Trauma e tipit II ndodh me ekspozim të përsëritur ose afatgjatë.

Kjo mund të jetë, për shembull, një fatkeqësi natyrore e përhershme (si thatësira), por edhe akte të përsëritura të dhunës njerëzore si tortura, abuzimi seksual, luftërat ose persekutimi politik.

Është e rëndësishme të dini se trauma e tipit II është më e vështirë për t’u përballuar sesa e tipit I dhe ka një ndikim shumë serioz, veçanërisht (por jo vetëm) tek fëmijët.

Në të njëjtën kohë, traumat e shkaktuara nga njeriu kanë ndikime më të mëdha se ato të shkaktuara nga fatkeqësitë natyrore.

Çfarë është çrregullimi i stresit post-traumatik?

Ju ndoshta keni hasur në termin „çrregullim i stresit post-traumatik“ (shkurtimisht PTSD).

Ky është një çrregullim i lidhur me traumën: Si rezultat i një përvoje traumatike, një person zhvillon simptoma tipike që ata i perceptojnë si veçanërisht stresuese.

PTSD shpesh ndodh menjëherë pas përvojës, por mund të zhvillohet edhe vite më vonë.

PTSD gjithashtu mund të shoqërohet me sëmundje të tjera si çrregullimi i ankthit, çrregullimi disociativ, çrregullimi i personalitetit kufitar ose çrregullimi i personalitetit emocionalisht i paqëndrueshëm.

Nëse nuk trajtohet siç duhet, pasoja të mundshme janë edhe sëmundjet kardiovaskulare, varësitë apo depresioni.

Cilat janë simptomat e çrregullimit të stresit post-traumatik?

Nëse nuk dini asgjë për të kaluarën e pacientit tuaj dhe nuk ka ende një diagnozë, atëherë nuk është gjithmonë e lehtë të interpretoni saktë simptomat e PTSD.

Ndër të tjera, njerëzit me një çrregullim të tillë stresi shfaqin simptoma që shprehen si më poshtë:

Vigjilencë e lartë: Pacientët me trauma shpesh flenë keq dhe reagojnë fuqishëm ndaj stimujve të jashtëm që ata i lidhin me traumën e tyre. Kjo i bën ata lehtësisht të ngacmueshëm dhe impulsivë.

Rikthimet: Njerëzit me çrregullime të lidhura me traumën vuajnë nga mendimet stresuese dhe të ashtuquajturat rikthime në të cilat ata kujtojnë atë që kanë përjetuar intensivisht.

Makthet janë gjithashtu tipike. Kjo rezulton në ndjenja të tilla si pafuqi, frikë ose turp.

Sjellja e shmangies: Kujtesa e përvojës traumatike mund të rikthehet përmes disa shkaktarëve të tillë si vendet, njerëzit, zhurmat ose situatat.

Prandaj, këto shmangen në mënyrë aktive nga pacientët me traumë.

Gjithashtu mund të ndodhë që këta njerëz në përgjithësi të tërhiqen nga jeta e tyre, të mos interesohen më për hobi dhe të ndihen bosh brenda.

Humbja e kujtesës mund të jetë gjithashtu një simptomë si rezultat i shmangies dhe shtypjes.

Mendimet dhe ndjenjat negative:

Mendimet dhe ndjenjat negative të përsëritura janë veçanërisht karakteristike për sindromën e stresit post-traumatik.

Kjo mund të shfaqet në vetëbesim të ulët, pafuqi dhe trishtim.

Por zemërimi ndaj vetes dhe të tjerëve që ishin përfshirë në përvojën traumatike mund të jetë gjithashtu një simptomë.

Ballafaqimi me pacientët e traumatizuar:

Çfarë mund të bëj si infermiere?

Nëse keni pacientë të traumatizuar, ka gjëra që mund të bëni për të përmirësuar shëndetin e tyre mendor ose të paktën për të mos e përkeqësuar atë.

Mjedisi i një pacienti me traumë ka një ndikim të madh në shëndetin e tyre mendor, prandaj sjellja e duhur nga ana juaj është veçanërisht e rëndësishme.

Nuk ka një qasje të vetme për të gjithë – ju duhet t’i përgjigjeni pacientëve tuaj individualisht.

Ju duhet të merrni parasysh këto rekomandime:

Jini të vetëdijshëm për simptomat:

Hapi i parë në trajtimin e duhur me njerëzit e traumatizuar është ndërgjegjësimi për simptomat dhe pasojat e çrregullimeve të lidhura me traumën.

Pranoni sjelljen dhe ndjeni veten ndaj saj.

Vendoseni veten në vendin e njerëzve dhe historisë së tyre.

Një shembull i njohur është sjellja e shqetësuar apo edhe e zemëruar kur shërbeni ushqim. Kjo mund të mos jetë e kuptueshme për ju, sepse ka mjaft ushqim.

Megjithatë, për njerëzit që kanë vuajtur nga uria për një kohë të gjatë, kjo situatë mund të shkaktojë ndjenja ankthi dhe tensioni.

Siguria e komunikimit: Kur keni të bëni me njerëz të traumatizuar, është veçanërisht e rëndësishme që ata të ndjehen të sigurt.

Për shembull, mos prekni pacientët e traumatizuar pa paralajmërim dhe shpjegoni atyre në detaje procesin e trajtimit.

Gjithashtu, jepini atyre një ndjenjë kontrolli duke diskutuar paraprakisht me ta të gjitha vendimet përkatëse.

Tregoni respekt: Kjo pikë në fakt është e vetëkuptueshme.Si të gjithë pacientët e tjerë, ju duhet t’i trajtoni pacientët e traumës me respekt dhe t’i trajtoni si të barabartë.

Komunikoni mirë: Kur keni të bëni me pacientët me PTSD, duhet të komunikoni në mënyrë aktive dhe t’u përgjigjeni hapur pyetjeve të mundshme.

Ju gjithashtu mund të pyesni se çfarë është e rëndësishme për ta dhe çfarë mund të bëni për t’i bërë ata të ndihen më mirë.

Një përkthyes mund t’i ndihmojë pacientët refugjatë nëse ata ende nuk flasin mjaft mirë gjermanisht.

Mos u bëni presion: Është e rëndësishme që pacientët me traumë të flasin për përvojat e tyre. Megjithatë, në asnjë rrethanë nuk duhet ta detyroni atë për ta bërë këtë.

Të gjithë e përpunojnë traumën e tyre ndryshe dhe shumë njerëz të traumatizuar nuk ndihen rehat të ndajnë historinë dhe ndjenjat e tyre me të huajt.

Psikoterapia mund të ndihmojë në vend të kësaj – por pacientët nuk duhet të jenë nën presion për ta bërë këtë.

Shmangni stresin: Kur keni të bëni me pacientë të traumatizuar, duhet të shmangni stresin sa më shumë që të jetë e mundur, pasi ata shpesh janë më të ndjeshëm ndaj situatave stresuese.

Gjithashtu punoni me ta për të gjetur mënyra për të përballuar stresin: për shembull, teknika të frymëmarrjes dhe relaksimit, biseda, muzikë ose ushtrime.

Krijoni përvoja pozitive: Njerëzit që vuajnë nga trauma kanë nevojë për një mjedis të qëndrueshëm dhe të sigurt në të cilin ata mund të ndihen rehat dhe të ndiejnë gëzim.

Për shembull, aktivitetet e kohës së lirë mund të ndihmojnë, të cilat natyrisht mund të duken shumë të ndryshme në varësi të moshës dhe interesave.

Për shembull, sportet, aktivitetet artistike, muzika, aktivitetet e përbashkëta ose lojërat në komunitet janë ideale.

Edhe të kesh një bisedë të këndshme herë pas here bën një ndryshim të madh.

Ballafaqimi me njerëz të traumatizuar mund të jetë i vështirë nëse nuk keni përvojë paraprake.

Nëse nuk jeni të sigurt se si të silleni në një situatë të caktuar, atëherë patjetër kërkoni ndihmë nga kolegët ose mjekët tuaj.