Larja e duarve në institucionet shëndetësore

Sabedin Sherifi

Historiku: Në mesin e shekullit 19 doktor Ignaz Phillip Semmelweiss, me origjinë nga Hungaria, zbuloi rëndësinë e higjienës.

Ai kuptoi se sepsa puerperale (ethet e mamisë) është një sëmundje infektive dhe se shpeshtësia e saj mund të reduktohet në mënyrë drastike duke futur larjen higjienike të duarve.

Masat nga personeli mjekësor

Punonte në maternitetin e Spitalit të Përgjithshëm të Vjenës. Në atë kohë në Vjenë kishte dy maternitete, njëra për studentë dhe tjetra për mami.

Semmelweis vuri re se në Klinikën e Parë, ku mësoheshin studentët, çdo e dhjetë grua në lindje vdiq nga të ashtuquajturat Ethet e gjyshes.

Në të njëjtën kohë, në Klinikën e Dytë, ku mësoheshin mamitë, vdekshmëria ishte dukshëm më e ulët.

Ky zbulim e shqetësoi atë. Pasi kishte studiuar me kujdes kushtet e punës në të dyja klinikat, ai kuptoi se ethet e mamisë, ose sepsis puerperale, ishin rezultat i „helmimit të gjakut“ për shkak të kontaminimit me lëndë organike të gjetura në kufoma.

Gjegjësisht, në Klinikën e Parë, studentët e mjekësisë kanë bërë diseksione të kufomave dhe më pas kanë ekzaminuar gratë në lindje me duar të papastra.

Pas këtij realizimi, Semmelweis përcaktoi menjëherë masa strikte të pastërtisë dhe vendosi larjen e detyrueshme të duarve me tretësirë gëlqereje të klorit përpara çdo ekzaminimi vaginal.

Pas futjes së kësaj mase në Spitalin e Vjenës, shkalla e vdekshmërisë ra nga 12% në 3% brenda pak javësh.

Çfarë janë mikroorganizmat?

Mikroorganizmat përfshijnë bakteret, viruset, kërpudhat dhe protozoarët. Disa prej tyre mund të shkaktojnë sëmundje.

Sipërfaqja e lëkurës sonë nuk është sterile – ka mikroorganizma që janë „banorë“ të përhershëm të lëkurës sonë dhe quhen mikroflora rezidente.

Ato luajnë një rol të madh në mbrojtjen kundër mikroorganizmave patogjenë, pra atyre që mund të shkaktojnë sëmundje.

Gjatë aktiviteteve të përditshme duart janë të ndotura me shumë mikroorganizma nga mjedisi – përmes kontaktit me sipërfaqe të kontaminuara, objekte, njerëz, kafshë etj.

Ato mikroorganizma që nuk janë vazhdimisht të pranishme në lëkurën e duarve, por herë pas here grumbullohen në të përmes kontaktit quhen mikroflora kalimtare.

Agjentët e mundshëm të sëmundjes mund të futen në trup përmes duarve të kontaminuara përmes sistemit të tretjes (gojës), sistemit të frymëmarrjes (hundës), grykës së syrit ose përmes lëkurës së dëmtuar (plagë më të mëdha ose më të vogla në lëkurë, gërvishtje).

Si mund të parandalojmë përhapjen e mikroorganizmave patogjenë?

Larja e rregullt dhe e duhur e duarve do të parandalojë përhapjen e shumicës së sëmundjeve infektive që mund të transmetohen nga duart e papastra.

Zakoni i larjes së rregullt të duarve duhet të rrënjoset në zakonet e sjelljes që në fëmijërinë e hershme.

Mbroni plagët (prerjet, gërvishtjet) me fasha, suva ose doreza mbrojtëse, sepse lëkura e dëmtuar është e ndjeshme ndaj infeksioneve.

Kur duhet të lani duart?

Duhet t’i lani gjithmonë duart kur ato janë dukshëm të pista. Por mos harroni t’i lani ato dhe:

Para: Vaktet (vaktet) / përgatitja e ushqimit, ushqyerja me gji / ushqyerja e fëmijës, aktivitetet që bëni me fëmijën tuaj, veçanërisht të porsalindurit dhe foshnjat, duke prekur gojën, hundën ose sytë, kontakt me një person të sëmurë.

Pas: Duke përdorur tualetin, fshirja e hundës, kollitja, teshtitja, etj., ndërrimi i pelenave, prekja e objekteve të kontaminuara me sekrecione trupore ose gjak, kontakt me një person të sëmurë, kontakt me kafshët, disa aktivitete si nxjerrja e plehrave, pastrimi, kthimi në shtëpi nga jashtë (nga ecja, loja, pazari…), në të gjitha rastet kur duart janë potencialisht të kontaminuara.

Procedura higjienike e larjes së duarve Hiqni unazat dhe bizhuteritë e tjera, lagni duart në ujë të rrjedhshëm, mundësisht të ngrohtë, lani duart me sapun (është më mirë të përdorni sapun të lëngshëm, por nëse përdorni sapun të zakonshëm, sigurohuni që të jetë në një sipërfaqe nga e cila mund të rrjedhë uji), fërkojeni mirë të gjithë sipërfaqen e duarve: pëllëmbët, të pasmet e duart, lëkura midis gishtërinjve, zona poshtë thonjve, lëkura e kyçeve, zgjat 30 sekonda, lani të gjithë sipërfaqen e lëkurës së duarve (duart dhe kyçet) nën ujë të rrjedhshëm (të ngrohtë), thajë – fshij duart.

Nëse përdorni një peshqir pambuku, ai duhet të përdoret vetëm për të fshirë duart dhe duhet të ndërrohet shpesh dhe nuk duhet të përdoret nga një person tjetër.

Nëse i lani duart në një tualet publik (në një restorant, kafene, dyqan, etj.), thani duart me një peshqir letre, mbyllni rubinetin me një peshqir letre, duke shmangur kontaktin e lëkurës së larë të duarve me rubinetin.

Hidheni letrën e përdorur në koshin e plehrave. Në tualete të tilla, në vend që të fshini duart me një peshqir letre, mund t’i thani në një makinë me ajër të ngrohtë. Kur dilni nga tualeti, shmangni prekjen me duar

Dezinfektim higjienik i duarve

Për këtë qëllim, në treg ka disa preparate që përmbajnë një ose më shumë  dezinfektues me bazë alkooli etilik ose izopropranolit.

Këta agjentë përdoren pas larjes standarde të duarve për qëllime antiseptike, veçanërisht në kushte spitalore dhe kështu në një masë shtesë pas larjes së zakonshme, të rregullt të duarve, numri i mikroorganizmave, të ashtuquajturat. Flora kalimtare në minimum.

Aplikohen pas larjes së duarve me ujë dhe sapun, fërkohen në lëkurën e duarve sipas udhëzimeve të prodhuesit, zakonisht për rreth 30 sekonda, derisa lëkura të thahet.

Dezinfektuesit duhet të zgjidhen me kujdes, duke marrë parasysh përbërësit dhe karakteristikat e tyre aktive dhe duhet të përdoren vetëm kur duam të arrijmë një aktivitet të zgjatur antimikrobik në duart tona ose kur nuk ka ujë afër.

Kur nuk ka sapun dhe ujë, duart mund të lahen me preparate që përmbajnë dezinfektues.

Ato ekzistojnë në treg në disa forma: si lëng – dezinfektues për shpëlarje ose si peceta ose peshqirë të lagur.

Ato janë të dobishme për personelin mjekësor (p.sh. puna në terren, vizitat në shtëpi, etj.), si dhe në jetën e përditshme (p.sh. në rrugë, në një udhëtim, në park, në rrugë, pas vizitës në spital, pas kalërimit, autobus ose tramvaj) kur nuk ka ujë në afërsi.

…………………

(Autori është mësimdhënies i infermierisë klinike, specialist i kujdesit intensiv dhe emergjencë)