Puna e natës dhe rreziku nga kanceri – melatonina, mburoja që mungon në errësirë

Sabedin Sherifi

Në spitale, fabrika apo qendra kujdesi, mijëra punonjës shëndetësorë e të sektorëve të tjerë punojnë natën për t’u kujdesur për të tjerët.

Por, ndërsa bota fle, trupi i tyre përballet me një sfidë të padukshme: mungesën e melatoninës – hormonit që rregullon gjumin, ritmin biologjik dhe mbron qelizat nga dëmtimet.

Studime të shumta kanë treguar se puna e vazhdueshme në turnet e natës mund të rrisë rrezikun për kancer, sidomos kancer të gjirit, prostatës dhe zorres së trashë.

Çfarë ndodh në trup gjatë punës së natës

Trupi i njeriut është ndërtuar për të pushuar natën dhe për të qenë aktiv gjatë ditës.

Kjo orë e brendshme, e quajtur ritëm cirkadian, kontrollon prodhimin e hormoneve, temperaturën e trupit, presionin e gjakut dhe sistemin imunitar.

Kur ky ritëm prishet, siç ndodh te punonjësit e natës, organizmi humbet orientimin natyror dhe nis të funksionojë në kushte stresi të vazhdueshëm.

Një nga efektet më të rëndësishme është ulja e melatoninës, sepse drita artificiale gjatë natës pengon prodhimin e saj.

Pa melatoninë të mjaftueshme, trupi humbet një nga mbrojtjet e tij natyrore ndaj zhvillimit të qelizave kancerogjene.

Si ndikon mungesa e melatoninës në rrezikun e kancerit

Melatonina ka funksione të rëndësishme mbrojtëse:

Frenon ndarjen e pakontrolluar të qelizave, pra ndalon zhvillimin e qelizave tumorale;

Vepron si antioksidant, duke neutralizuar radikalet e lira që dëmtojnë ADN-në;

Ndihmon sistemin imunitar të njohë dhe eliminojë qelizat e sëmura;

Rregullon hormonet seksuale, si estrogjeni dhe testosteroni, që lidhen me disa lloje kanceri.

Prandaj, puna në natë për vite të tëra, me ekspozim të vazhdueshëm ndaj dritës artificiale, ul melatoninën dhe rrit rrezikun që qelizat e dëmtuara të mos neutralizohen në kohë.

Si ta ndihmojmë trupin të mbrojë veten

Edhe pse puna e natës është e pashmangshme për shumë profesionistë, ka mënyra për të ruajtur shëndetin:

Fle 7–8 orë në ditë në një ambient të errët dhe të qetë;

Përdor perde të zeza dhe shmang dritën e telefonit para gjumit;

Ha ushqime që përmbajnë melatoninë natyrale si qershitë, banania, arrat, tërshëra, peshku dhe orizi i zi;

Kufizo kafenë dhe sheqernat gjatë natës;

Lëviz rregullisht – aktiviteti fizik ul stresin dhe përmirëson sistemin imunitar;

Në konsultim me mjekun, melatonina si suplement mund të ndihmojë për gjumë më cilësor.

Përfundim

Në vitin 2019, Agjencia Ndërkombëtare për Kërkime mbi Kancerin (IARC) e klasifikoi “punën e natës që çrregullon ritmin cirkadian” si kancerogjen të mundshëm për njeriun (Grupi 2A).

Kjo do të thotë se puna e natës nuk është e dëmshme menjëherë, por me kalimin e viteve mund të ndikojë seriozisht në shëndet nëse nuk merren masa mbrojtëse.

Melatonina mbetet aleati më i heshtur i trupit — një hormon i thjeshtë, që punon në errësirë për të mbrojtur jetën.

Kujdesi për gjumin dhe për trupin nuk është luks – është domosdoshmëri për ata që kujdesen për të tjerët, edhe kur nata bie.