Kur grushti bëhet argument: reflektim mbi rastin Zemaj dhe reagimin e shoqërisë

Nga: Elez Elezi

Hyrje

Rasti i deputetit Armend Zemaj ka ndezur një debat të gjerë në opinionin publik, duke ndarë qytetarë, politikanë e madje profesorë universitarë në dy kampe të kundërta.

Për disa, veprimi i tij është shenjë e impulsit njerëzor dhe karakterit të fortë; për të tjerët, është shembulli më i keq i mënyrës se si një përfaqësues i popullit nuk duhet të reagojë.

Por ajo që e bën këtë rast të veçantë është kontradikta e thellë që shfaqet në qëndrimet e disa figurave publike — veçanërisht ish-luftëtarëve të UÇK-së dhe disa akademikëve — të cilët thonë:

“Nuk e përkrahim dhunën, por e kuptojmë Zemajn.”

Ky qëndrim është pikërisht ajo që meriton reflektim të thellë qytetar.

Analiza

Në një shoqëri që ende mbart peshën e së kaluarës dhe tensionet politike të së tashmes, emocioni shpesh fiton mbi racionalen.

Shumë prej atyre që e përkrahin Zemajn nuk e bëjnë këtë për grushtin në vetvete, por për simbolikën që ai përfaqëson: ndjenjën e revoltës, krenarisë, dhe mosdurimit ndaj fyerjes.

Në mentalitetin tonë, reagimi i fortë shpesh shihet si shenjë e dinjitetit, ndërsa përmbajtja – si dobësi.

Por këtu qëndron problemi themelor: kur dhuna fillon të arsyetohet me emocione, ne rrezikojmë ta kthejmë dhunën në normë.

Përkrahja që vjen nga disa ish-luftëtarë nuk është rastësi.

Për shumë prej tyre, Zemaj është “njeri që nuk duron padrejtësinë”, dhe kjo ngjall ndjenja solidariteti, sepse lidhet me përvojën e luftës dhe sakrificës.

Megjithatë, lufta ka përfunduar prej kohësh – dhe tani, burrëria matet me vetëpërmbajtje, jo me reagim fizik.

Nga ana tjetër, disa profesorë e figura publike që e justifikojnë Zemajn e bëjnë këtë për arsye të tjera – politike.

Për ta, çdo kritikë ndaj Zemajt shihet si mbrojtje ndaj qeverisë aktuale, ndaj përkrahja e tij bëhet një formë kundërshtimi ndaj Albin Kurtit, e jo domosdoshmërisht mbrojtje ndaj vlerave morale.

Ky lloj arsyetimi, megjithëse i kuptueshëm në kontekstin politik, është rrezikshëm relativizues: e zhvendos vëmendjen nga parimi në person, nga e drejta në përkatësi.

Përfundim reflektiv

Shoqëria kosovare ka nevojë më shumë se kurrë për lidership moral dhe qetësi mendore në debat publik.

Kur profesorët, gjeneralët apo deputetët dërgojnë sinjalin se dhuna mund të kuptohet, ata pa dashje ndihmojnë në normalizimin e sjelljeve impulsive që shkatërrojnë kulturën e dialogut.

Në vend që të themi “Zemaj kishte të drejtë”, më mirë të themi:

“Zemaj është njeri që ndoshta u provokua, por reagimi i tij nuk i shërben shembullit që duhet ta japim.”

Sepse, në fund të fundit, forca më e madhe e njeriut është vetëpërmbajtja, jo grushti.

Një shoqëri që i jep përparësi arsyes mbi impulsin, fjalës mbi goditjen, është shoqëri që ecën drejt pjekurisë demokratike.

Epilog

Nëse duam të ndërtojmë një Kosovë ku fëmijët tanë mësojnë se nderi mbrohet me fjalë, jo me forcë, atëherë duhet të jemi të qartë: dhuna, sado e arsyetuar të duket, mbetet gjithmonë e gabuar.