Nga një libër në proces botimi me 20 nobelistë…

PABLO NERUDA

(Ricardo Neftali Reyes Basoalto) 1904-1973, Kili, Çmimi Nobel për letërsinë më 1971

KODRA TË BARDHA, KOFSHË TË BARDHA

I
Trup gruaje, kodra të bardha, kofshë të bardha .
Nga mënyra sesi i jepesh burrit, ti i ngjan botës.
Të lëron trupi im prej lavërtari të egër
Dhe e bën djalin të dalë nga thellësia e tokës.

Qeshë fillikat si një tunel. Zogjtë iknin nga unë,
Nata futej brenda meje me dyndjen e saj të fuqishme.
Që të rrosh më gjatë sesa unë, të farkova si një armë
Si një shigjetë për harkun tim, si një gur për hobenë time.

Por ja ku erdhi ora e hakmarrjes dhe unë të dua.
Trup prej lëkure, prej myshku, prej qumështi
të trashë e të babëzitur.

Ah, vazot e kraharorit tënd! Ah, sytë e mungesës!
Ah, trëndafilat e pubisit! Ah, zëri yt i ngadaltë e i trishtë!

Trup i gruas sime, do të rroj gjatë në hirin tënd.
Etja ime, dëshira ime pa caqe, rruga ime e pasigurt,
Shtretër lumenjsh të errët ku vazhdon etja e përjetshme,
Ku vazhdon lodhja e dhimbja e pafundme.

II
Dita të mbështjell me flakën e saj vdekjeprurëse.
E zhytur në mendime, e zbehtë, gjithë ankesa,
E ulur pranë helikave të vjetra të muzgut
Që sillet rreth teje.

E heshtur, mikja ime,
Fillikate në vetminë e kësaj ore për të vdekurit
Dhe plot jetë të zjarrta
Trashëgimtare e kulluar e ditës që u bë firë.

Një bistak dielli bie mbi fustanin tënd të zi.
Rrënjët e mëdha të natës
Në shpirtin tënd kryqëzohen papritmas,
Dhe dalin jashtë gjërat e errëta që ke brenda vetes
Kështu ushqehet nga ti
Një popull i zbehtë e i rimtë, i sapolindur.

O skllave e madhërishme, pjellore dhe magnetike
Skllave e rrethit ku këmbehen e zeza dhe e arta:
E stërvitur, ajo orvatet dhe përfton një krijim kaq të gjallë
Sa humbin jetën lulet dhe trishtimi mbulon gjithçka.

III
Ah, pafundësi pishash, rropamë dallgësh që thyhen,
Lojë e ngadaltë dritash, kambanë vetmitare,
Muzg që bie në sytë e tu, o bukuroshe,
Bobël tokësore, te ti këndon toka!

Te ti këndojnë lumenjtë dhe shpirti ikën mbi ta,
Ashtu siç do të doje ti dhe atje ku do të doje ti.
Ravijëzoje udhën time mbi harkun tënd prej shprese
Dhe unë do të lëshoj një breshëri shigjetash si në kllapí.
Rreth meje unë shoh brezin tënd prej mjegulle
Dhe heshtja jote i nget orët e mia të përndjekura,
Dhe pikërisht te krahët e tu prej guri të tejdukshëm
Hedhin spirancën puthjet e mia, dëshira ime bën çerdhen.

Ah, zëri yt i mistershëm, të cilit i jep ngjyrë
Dhe e dyfishon dashuria
Në mbrëmjen që jehon dhe vdes!

Kështu kam parë në fusha, në orët e pafundme
Se si përkuleshin kallinjtë në gojën e erës.

IV
Në mes të verës
Një mëngjes me shtrëngatë.

Retë udhëtojnë si shami të bardha lamtumire
Era i tund me duart e saj bredharake.

Zemra e panumërt e erës
Që rreh në heshtjen tonë të dashuruar.

Duke shungulluar midis pemëve, heshtje orkestrale e hyjnore,
Si një gjuhë plot këngë dhe luftëra.

Një erë që vjedh fluturimthi gjethet e rëna
Dhe shigjetat fërgëlluese të zogjve i shmang nga udha.
Një erë që rrëzon nga froni me dallgë pa shkumë
Dhe me substancë pa peshë, dhe me zjarre të pjerrëta.

Volumi i saj prej të puthurash thyhet e zhytet
I mposhtur te dera e erës së verës.

V
Që të më dëgjosh ti,
Fjalët e mia
Nganjëherë zvogëlohen
Si gjurmët e pulëbardhave në ranishte.

Gjerdan, zilkë e dehur
Për duart e tua të ëmbla si rrushi.

Dhe unë i vështroj duart e mia së largu
Më shumë sesa të miat, ato janë të tuat.
Ato kacavaren si urth mbi dhimbjen time të lashtë.

Ato kacavaren kështu mbi muret e lagështa.
Fajtore je ti për këtë lojë të përgjakshme.

Ato arratisen nga guva ime e errët.
Je ti që gjithçka e mbush, që mbush gjithçka.

Para teje, ato populluan vetminë që zë ti
Dhe ato janë mësuar më shumë sesa ti me trishtimin tim.

Tashti dua që ato të thonë atë që dua të them unë,
Që t’i dëgjosh, siç dua unë të më dëgjosh ti.
Përsëri e përherë
Era e ankthit i merr me vete.
Nganjëherë ato i vënë në gjumë uragane ëndrrash.

Ti dëgjon zëra të tjerë në zërin tim të përvajshëm.
Dënesa gojësh të lashta, gjak lutjesh të lashta.

Dashuromë, shoqe jete. Mos më braktis. Eja pas meje.
Shoqe jete, eja pas meje mbi këto dallgë neverie.

Por ca nga ca fjalët e mia marrin ngjyrën e dashurisë sate.
Je ti që gjithçka e pushton, që pushton gjithçka.

Dhe me to bëj një gjerdan të pafundmë
Për duart e tua të bardha, të ëmbla si rrushi.

VI
Ti më kujtohesh ashtu siç ishe vjeshtën e shkuar.
Ti kishe një beretë të hirtë dhe një zemër të qetë.
Në sytë e tu luhateshin flakët e muzgut
Dhe gjethet binin në pellgun e shpirtit tënd.

E shtrënguar nga krahët e mi si një tufë me nerënxa,
Zërin tënd të ngadaltë e të qetë e mblidhte fletishtja.
Vatër shtangimi, në të cilën flakërinte dëshira ime.
Zymbyl i ëmbël, i kaltër që më përkuleshe mbi shpirt.

I ndiej se si bredhin sytë e tu dhe vjeshta na rri larg:
Beretë e hirtë, zë zogu dhe zemër e shtëpisë,
Drejt të cilave mërgohen dëshirat e mia të thella
Dhe puthjet e mia të hareshme binin si prushërimë.

Qiell që nis nga anijet. Fushë që nis nga kodrat.
Kujtimi yt është dritë, tymtajë, liqen i qetë.
Përtej syve të tu flakërojnë muzgjet
Në shpirtin tënd vërtiten gjethe të rëna vjeshte.

VII
I përkulur, mbrëmjeve unë hedh rrjetat e mia të trishta
Në sytë e tu oqeanikë.

Aty, në prushin më të lartë, zgjatet e flakërin
Vetmia ime që i rrotullon krahët si një anijembytur.

Unë lëshoj sinjale të kuqe në sytë e tu mungestarë
Që fërgëllojnë si deti rrëzë një fari.

Nganjëherë, gruaja ime e largët, ti ke në vete veç terr
Në vështrimin tënd shfaqet bregu i llahtarës.

I përkulur, mbrëmjeve unë hedh rrjetat e mia
Në këtë det që tallazohet në sytë e tu oqeanikë.

Zogjtë e natës çukitin yjtë e parë
Që vezullojnë si shpirti im kur të dua ty.

Nata nget me të katra mbi pelën e saj të errët
Duke shpërndarë në fushë kallinj të rimtë.

VIII
Bletë e bardhë – e dehur nga mjalti – ti zukat në shpirtin tim
Dhe përdridhesh në rrotullame të ngadalta tymnaje.

Unë jam i dëshpëruari, jam fjalë pa jehonë,
Ai që humbi gjithçka dhe ai që pati gjithçka.

Ballamar i fundmë, te ti kërkëllin angështia ime e fundme
Ti je trëndafili i fundmë në tokën time të shkretë.

Ah, e heshtura !

Mbylli sytë e tu të thellë. Aty i rreh flatrat nata.
Ah, zhvishe trupin tënd prej statuje të trembur.

Ti ke sy të thellë ku nata rreh flatrat.
Ke krahë të njomë prej luleje dhe prehër prej trëndafili.

Gjinjtë e tu u ngjajnë guaskave të kërmijve të bardhë.
Një flutur mugëtire ka ardhur të flejë te barku yt.

Ah, e heshtura!

Ja vetmia ku ti mungon.
Bie shi. Era e detit i përzë pulëbardhat bredhëritëse.

Uji ecën këmbëzbathur në rrugët e lagura.
Si ca të sëmurë rënkojnë gjethet e kësaj peme.

Bletë e bardhë mungestare, ti zukat ende në shpirtin tim.
Ti jeton sërish, finoshe dhe e heshtur.

Ah, e heshtura!

IX
I dehur nga terebetina dhe nga puthje të gjata,
Me verën në shpirt, unë drejtoj një velore trëndafilash,
I kthyer nga dita imcake që po vdiret,
I çimentuar në frenezinë e pareshtur detare.

I zbehtë e i lidhur me ballamarë pas ujit përpirës,
Unë has në erëmimin e athët të klimës së zbuluar,
Ende të veshur me të hirta e me tinguj të pikëlluar,
E me një karakall të zymtë prej shkume të braktisur.

I rysur nga pasionet, eci i hipur në dallgën time të vetme,
Hënor, diellor, i zjarrtë e i ftohtë, i beftë,
I përgjumur në grykën e ishujve të bardhë
Fatlumë e të këndshëm si këllqe të freskëta.

Në natën e lagësht, dridhet petku im prej të puthurash,
I ngarkuar marrëzisht me synime elektrike,
I përbërë heroikisht prej ëndrrash
Dhe prej trëndafilash dehës që shpalosen brenda meje.

Ujëra që hoven lart, midis valomave të jashtme,
Pas krahëve të mi mbërthehet krahu yt paralel,
Si një petk i ngjitur pafundësisht pas shpirtit tim
Të shpejtë e të ngadaltë në energjinë e nënqiellit.

XVIII
Unë të dashuroj këtu.
Era kreh flokët te pishat e errëta.
Hëna fosforeshente shket mbi ujërat endacake.
Ditë të njëllojta kalojnë duke ndjekur pas njëra-tjetrën.

Mjegulla shpështjell brezin me figura vallëzuese.
Një pulëbardhë e argjendtë shkëputet nga dielli që perëndon.
Nganjëherë duket një velë. Yj të mëdhenj ndritin atje lart.

O, kryqi i zi i një anijeje.
Fillikat.
Nganjëherë, kur zgjohem në mëngjes,
edhe shpirti im është prej uji.
Deti i largët i bie kambanës, buçet.
Ja një port.
Unë të dashuroj këtu.

Unë të dashuroj këtu dhe më kot horizonti
hedh mbi ty hijen e tij.
Unë të dashuroj ende midis këtyre gjërave të ftohta.
Nganjëherë, puthjet e mia udhëtojnë mbi këto anije hijerënda,
Që lundrojnë nëpër dete drejt një vendi të pambërrijtshëm.

Tashmë unë e shoh veten të harruar si këto spiranca të vjetra.
Molet janë më të trishtuara kur mbrëmja hedh litarët.
Lodhet jeta ime që më kot ka uri.
Unë dua atë që nuk kam. Ti je kaq larg.

Mërzia ime lufton me muzgjet e ngadalta.
Por nata vjen dhe ajo fillon të këndojë për mua.
Hëna i vërtit mekanizmat e saj prej ëndrre.

Yjtë më të mëdhenj më vështrojnë me sytë e tu.
Meqë unë të dashuroj, pishat që i tund era,
Duan të këndojnë për emrin tënd me gjethet si tel.

(Përktheu Anton Papleka)